Rysunek jest niekiedy nazywany ubogim krewnym malarstwa – to krzywdzące zdanie nabrało aktualności w XX wieku, gdy ranga rysunku spadła do poziomu sztuki pomocniczej malarstwa, rzeźby i architektury, chociaż… popularność komiksu czy mangi wskazuje jak wielka siła wyrazu tkwi w tej technice plastycznej. Rysunek jest zjawiskiem tak elementarnym, że trudno go zdefiniować – sięgnijmy jednak dla porządku do „Słownika języka polskiego”, gdzie o jednym ze znaczeń tego wyrazu czytamy: „rysunek to dział sztuk plastycznych, przedstawienie bryłowatości ciał oraz ich położenia w przestrzeni za pomocą linii”. Słowa: linia, kreska, deseń są kluczowe dla pojęcia rysunku. Oprócz rysunku artystycznego, który chcemy tu przybliżyć, istnieje znormalizowany rysunek techniczny, stosowany m. in. w budownictwie, maszynoznawstwie i innych dziedzinach przemysłu. Spójrzmy najpierw na historię rysunku.
Rys historyczny
Człowiek rodzi się z potrzebami estetycznymi, ma pragnienie otaczania się pięknem, dlatego historia rysunku zaczyna się wraz z początkiem dziejów człowieka. Najstarsze rysunki naskalne wykonywano węglem roślinnym. W sztuce starożytnej rysunek został doprowadzony do perfekcji formy – rysowano je lub ryto na ścianach, wazach, urnach i innych naczyniach. W 105 roku Chińczycy wyprodukowali papier, który do dziś jest najpopularniejszym podłożem do rysowania. Kolejne etapy rozwoju rysunku to średniowieczne miniatury, renesansowe studia postaci ludzkiej i projekty malowideł, które powstawały przy pomocy węgla, czarnej kredy, piórka, sangwiny lub metalowego ołówka (zaostrzonego pręta ołowianego lub srebrnego). W XVIII wieku we Włoszech powstawały akwaforty i rysunki piórkiem z widokami miasta, w Anglii – pejzaże akwarelowe, a we Francji – rysunki techniką trzech ołówków: węgiel, sangwina i biała kreda. W XIX i XX wieku rysunek odzwierciedlał główne tendencje sztuki poszczególnych nurtów, stał się miej realistyczny, a kolory wraz z upowszechnieniem pasteli bardziej różnorodne i intensywne. Szkicowniki były i nadal są na podorędziu wielu słynnych malarzy, np. Picasso robił szkicowane notatki nawet idąc ulicą. Do dziś rysowanie jest podstawową umiejętnością wymaganą od adeptów niemalże każdej dziedziny sztuk plastycznych.
Materiały i narzędziach
Od wieków najpopularniejszym podłożem do rysowania jest papier, dostępny w wielu odmianach i kolorach. Ze względu na fakturę dzielimy papier na: drobnoziarnisty, średnioziarnisty i gruboziarnisty. Wybór odpowiedniego papieru zależy od techniki, którą chcemy rysować i upodobań artysty. Papier do rysowania można kupić w różnych rozmiarach, w formie arkuszy lub bloków. Jeszcze większa różnorodność panuje wśród przyborów do rysowania. Najczęściej stosowane to:
ołówek grafitowy – w obecnej formie znany od XVIII w., dostępny w różnych twardościach (H – twarde do rysunku technicznego, B – miękkie do rysunku artystycznego), najlepszy do rozpoczęcia nauki rysunku
węgiel – najstarsze narzędzie do rysowania, w formie pałeczek różnej grubości lub w oprawie drewnianej, daje miękką linię, dobry do światłocienia, modelowania postaci, ukończoną pracę trzeba zabezpieczać fiksatywą przed osypywaniem
sangwina – kredka czerwonobrunatnego koloru z tlenku żelaza, kredy i spoiwa, przydatna do uzyskania efekt sepii
kreda – biała lub kolorowa dostępna w formie pałeczek lub w wygodnej oprawie drewnianej
piórko – przybory do rysowania tuszem, różnorodne stalówki dają zróżnicowaną grubość kreski
kredki ołówkowe – najpopularniejsze przybory w szerokiej gamie barw, mogą być kredki rozpuszczalne w wodzie (pędzelkiem rozmywa się pewne partie), kolory pośrednie uzyskuje się metodą szrafowania
pastele – dostępne w wielu formach i obszernej palecie barw (więcej na ten temat w artykule „Malarstwo pastelowe”)
Do rysowania potrzebna jest też gumka do mazania, wiszor do zacierania pociągnięć ołówka lub węgla (mogą być palce autora pracy), rysownica, sztaluga i… natchnienie do pracy. Cały wachlarz dostępnych materiałów i przyborów można znaleźć w naszej wyszukiwarce. Wskazówki jak rysować, podstawowe zasady proporcji, kompozycji, światłocienia – wszystko to w serwisie plastyk, oraz w polecanych przez nas kanałach społecznościowych.
Red.: G r w
Przykłady różnych technik rysunku zobaczysz na naszej playliście na Youtube poniżej. [Subskrybuj / zapisz naszą playlistę – przyciski wewnątrz filmu] dzięki temu nie opuścisz kolejnych wartościowych filmów.
