Proces politurowania drewna
Potrzebne materiały:
- szelak,
- rozpuszczalnik spirytusowy lub gotowa politura,
- pył pumeksowy
- olej do politury
- mleczko do politury
- tampon
Szelak jest to żywica naturalna otrzymywana z gumilaki, tj. wydzieliny owada z rodziny pluskwiaków, zwł. odmiany laccifer lacca; owady te żyją na liściach niektórych drzew figowych (np. ficus religiosa) w Azji (Indie, Jawa) i Ameryce (Kalifornia, Argentyna). Wysysają one soki i przetwarzają je w żywice, które zbiera się z liści i gałęzi i poddaje procesowi oczyszczania; szelak zawiera ok. 75% żywicy oraz wosk, barwniki i wodę.
W zależności od rodzaju drzewa i zawartości barwnika otrzymuje się różne gatunki szelaków, np. lemon, orange, rubin lub odbarwiony chemicznie szelak bielony. W handlu sprzedawany jest w postaci listkowej lub ziarnistej.
Rozpuszczalnik spirytusowy do szelaku. Produkt na bazie surowego spirytusu poratyfikacyjnego, bezbarwny, zaw. alk. 95% ± 1. Doskonale rozpuszcza szelak.
W procesie politurowania bardzo szybko odparowuje (szybciej niż niebieski denaturat), co znacznie skraca cały proces.
Politura jest to roztwór szelaku w spirytusie. Do przygotowania politury szelakowej nie wolno używać spirytusu słabszego niż 92%. Najczęściej używany jest spirytus poratyfikacyjnego o stężeniu 92-98%. Czym spirytus jest mocniejszy (zawiera mniej wody), tym łatwiej rozpuszcza się w nim szelak oraz ułatwia i skraca proces politurowania.
Pył pumeksowy to szkliwo wulkaniczne, minerał pochodzenia wulkanicznego, barwy białej z odcieniem żółtawym lub szarym, lekki, gąbczasty (ponad 50% porów), powstały z silnie gazującej lawy. Najlepszy pumeks pochodzi z Sycylii i Wysp Liparyjskich. W handlu znajduje się w postaci kamienia lub drobno zmielonego proszku. Pumeks sztuczny tzw. wiedeński jest mieszaniną piasku kwarcowego i gliny. Pył pumeksowy stosuje się do szlifowania i polerowania, jako środek filtracyjny, materiał izolacyjny itp.
Olej do politury może być stosowany w celu nadania drewnu przed politurowaniem ciepłego odcienia. W trakcie politurowania pełni funkcję natłuszczającą tampon, ułatwiając równomiernie ślizganie po powierzchni drewna. Olej do politury nie powinien być stosowany w nadmiarze. Jego nadmiar przeszkadza we właściwym wchłanianiu politury.
UWAGA: efekt połysku otrzymany poprzez nadmiar oleju jest krótkotrwały. Właściwy rezultat przezroczystego, szlachetnego lśnienia charakterystyczny dla powierzchni wykończonej naturalną politurą szelakową można osiągnąć wyłącznie poprzez cierpliwe i umiejętne nakładanie kolejnych warstw politury tamponem.
Mleczko do politury to środek stosowany w końcowym etapie politurowania do usuwania nadmiernej ilości oleju lnianego. Zawiera bardzo drobne cząstki polerujące, które wiążą resztki oleju. Nie pozostawia smug, nadaje lśnienie powierzchni. Nadaje się do drewna o zamkniętych porach. Sposób użycia: nanieść na tampon ze szmatki i pocierać nim powierzchnię aż do uzyskania połysku i usunięcia resztek oleju. Pozostawić do wyschnięcia na ok. 15 – 20 min. Dobrze wstrząsnąć przed użyciem. Chronić przed mrozem.
Tampon do politurowania.
Tampon przygotowujemy z materiałów naturalnych. Wnętrze tamponu formujemy z waty wełnianej lub bawełnianej. Tampon powinien po namoczeniu i ściśnięciu niewiele mniejszy od zaciśniętej pięści. Watę owijamy w podwójną szmatkę ze spranego lnu. Politurę dolewamy zawsze do środka tamponu bezpośrednio na watę po odchyleniu szmatek. Tampon po użyciu przechowywać należy w zakręconym słoiku, na dnie którego powinna znajdować się niewielka ilość rozpuszczalnika do szelaku. Jakość powłoki politury na meblu zależy m. in. od czystości zewnętrznej szmatki – należy ją, co jakiś czas zmieniać na świeżą.
Przygotowanie politury
Do butelki wsypujemy wcześniej odważoną ilość szelaku (ilość szelaku zależy od stężenia, jakie chcemy uzyskać – patrz tabelka) i zalewamy spirytusem. Całość odstawiamy na 12-24 godz. w ciepłe miejsce (np. na grzejniku, nasłonecznionym miejscu). Co jakiś czas można wstrząsnąć butelką.
Dobór gatunku szelaku (politury) do gatunku politurowanego drewna: Szelak bielony – meble bardzo wysokiej klasy artystycznej, meble intarsjowane; Szelak lemon, orange – orzech, dąb, czereśnia, jesion, brzoza, klon, palisander; Szelak rubin – mahoń
Podział ten nie jest żelazną regułą. Dobór gatunku szelaku (politury) uzależniony jest od oczekiwanego końcowego efektu kolorystycznego. Nie ma przeciwwskazań do politurowania np. politurą rubinową drewna orzechowego, politurą bieloną drewna mahoniowego.
Przeczytaj jeszcze część drugą artykułu.
